- Мұнда бір жұмбақты жазыпсыздар. Тіл ашар дейді. 1-ші сынып. Жұмбақта былай жазылыпты: Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық. Бұл не жұмбақ па, жаңылтпаш па? Бұл бюджеттің 70 миллион теңгесі шығындалып жасалған оқулықтағы тапсырма. Оның мазмұны бастауыш сынып оқушысы тұрмақ, мәжіліс депутаттарын да абдыратты. Жексенбай ДҮЙСЕБАЕВ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты: - Жаңа осы жердегі Халық қаһарманы әріптесім сұрады, айтып берші деп. Әлі шешпедім. Аслан СӘРІНЖІПОВ, ҚР Білім және ғылым министрі: - Қазіргі уақытта осы оқулық сараптамадан өтуде. Барлық ұсыныстарды, қателерді алып біз оқулықты дұрыстап шығаратын боламыз. Қателік жалғыз бұл емес. Білімді жетілдіреміз деп біраз жыл бұрын бір пәннен бірнеше оқулық шығару қолға алынған. Ізденуге ығайлы әрі таңдау болады деп. Гүлнәр ЫҚСАНОВА, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты: - 8 сыныпқа арналған Қазақстан жағрафиясы пәнін алайық. Онда ұлттық парк саны 12 деп берілген. Басқа автор бұл санды 8 тағы бір деректе 62 тіпті 80 деген сан кездеседі. Оқушы мұның қайсысына сенуі керек. - Бар, бар, міне, емшегінен ұстайды деген. Басқаша жақсы тілмен көрсетуге болады. Ал, емшегін ұстап анықтады деген не сұмдық? Орыстардың аудармасы неге керек? Сол тарих пәні оқулығындағы тағы бір ерсі дүние. Министрлік «жаңа кітап» деп таныстырған оқулықтың сыйқы. Депутаттарды алаңғасар көңілге салған «қалыңдықты төсінен ұстап таңдапты» деген текст. Жұмсартып айтып отырған түріміз. - Ата-бабамыз қайда қарап отырған. Халықтың рухын түсіреді ғой мына дерек. Катайн Уәли 40 жылдан асты тарих пәнінен сабақ беріп келеді. Осы аралықта кітаптағы талай қателікті анықтады. Авторларымен кездесіп ескерткен де. Тек құлақ асқан жан жоқ. - Олардың әдепсіз қылықтары елдің намысына тиген. Қыздарды күйеуге шыққан өзге әйелдерден ажырату үшін олардың емшегін ұстап анықтауға дейін барған. Зиябек Қабылдинов 8 сыныпқа арналған Қазақстан тарихы кітабының авторы. Оқулықта келтірген қыздың омырауы туралы деректі қоқандықтардың қазаққа жасаған қорлығын көрсету үшін пайдаланыпты. «Мұны біздің ұлттық дәстүр деп шатыстармаңдар»,- деді ғалым. Зиябек ҚАБЫЛДИНОВ, Тарих ғылымының докторы: - Емшек деген ол әдеби сөз. Одан қорқудың ештемесі жоқ деп ойлаймын. Егерде қоғам, жастар, оқытушылар қарсы болса біз олармен санасуымыз керек. Кітап бұған дейін 2008 және 2012 жылдары бастырылған. Еліміздегі барлық мектептерде оқытылып жүрген оқулықтың бірі. Келер жылы үшінші рет шығарылмақ. Бірақ оған омырау туралы дерек енгізілмейді деп ақталды ғалым. Ал мына кітап өзге автордікі. Оқулықтағы мағұлыматты шәкіртке жеткізіп отырған ұстаз оның текстін ғана емес, ондағы суретті де жіті бақылау керек деді. Мынаны қараңыз. Катайн УАЛИ, тарих пәнінің мұғалімі: - Жүн сабау, сабаудың не екенін көрсетейін деп ашқанда міне мынандай келеңсіздік, мынандай порнография болған жоқ қазақта. Қазақтың келіншектері мынандай деп Хлудовтың алдында суретке салып отыр. Николай Хлудов, білсек, орыс суретшісі. Шығармаларында, негізінен, қазақтардың тұрмысын көрсеткен. Сірә, оның көзіне дала халқы осылай жүрген болып елестесе керек. - Мынаны не деп шығарып отыр? Қағазын қарашы қандай қымбат қағаз. Есесіне өзге оқулықтардың қағазы тым арзан сияқты. Алғашқы таныстырылымның өзінде шашылып қалды. Виктор КИЯНСКИЙ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты: - Бұл сапалы, үздік үлгі ретінде көрсетіліп отырған оқулық. Бірақ оның мазмұнымен танысып үлгермей жатып, пора-порасы шықты. Мына кітаппен оқушыны қалай оқытамыз? Аслан Сәрінжіповтың айтуынша елімізде оннан астам баспахана бар. Сөйте тұра кітаптардың көпшілігі Қытай мен Түркияда басып шығарылады. Бағасы арзан, өйткені. Ал оқу бағдарламасын құрастыратын өз ғалымдарымыз. Аслан СӘРІНЖІПОВ, ҚР Білім және ғылым министрі: - Оқулықтардың сапасына әсер ететін фактор әзірлеушілер мен сарапшылардың біліктілігі. Тәжірибесі бар мамандардың жетіспеуін көрсетеді. Авторлық корпустың қартаюы да байқалады. Даярлығы жоқ мамандардан авторларды құрастыру жағдайларыда бар. Оқулықтағы қателік айта айта жауыр болған дүние. Әр 4 жыл сайын оқу құралдарын түгелімен жаңартып отырғанымыздың өзі бұл меселеге шешім болмай келеді. Гүлнәр ЫҚСАНОВА, ҚР Парламентi Мәжiлiсiнiң депутаты: - Әр 4 жыл сайын оқулықты ауыстыру заңда қарастырылған. Бірақ әлем тарихы, тілі, сурет пәнінен осы аралықта ерекше бір жаңалық ашылып, оның мазмұнын өзгерту қажет болмайтын шығар. Сондықтан қажет деп кітапты жаңарта бермей қаржы үнемдесеңіздер. Мұхтар ТІНІКЕЕВ, ҚР Парламентi Мәжiлiсiнiң депутаты: - Не сұрасаң оған басылым немесе мұғалім жауап береді дейсіз. Онда бізге министрліктің не қажеттігі бар? Онсызда бәріне өзгелер жауапты болса? Депутаттарға таныстырылған оқулықтар 2016 жылдың жаңа оқу жылында дайын болмақ. Министрлік оған дейін бар кемшілігін түзейміз, күзейміз деп уәде берді. Тек ведомоства алдында шешімін таба алмай отырған бұдан да маңызды мәселе бар екен. - Бүгінде жетпейтін қаражат соммасы әліде 2 млрд 375 миллион теңгені құрайды. Бұл қаржы жаңа оқу жылына оқулықты жаңарту үшін қажет. Биылға 14 миллиард теңге қарастырылған. Бірақ мұның өзі мәселені шешпейді. Қаржы табылмаса, Оңтүстік және Шығыс Қазақстан облыстарының бірқатар оқушысы тағы кітапсыз қалуы бек мүмкін. Ердәулет БАЙДУЛЛАЕВ, Қалижан ОСПАНОВ «НЫСАНА»